Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi. Krijoi njeriun prej gjakut të ngjizur. Lexo për Zotin tënd Bujar! Është Ai që ua mësoi pendën. Ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte. (Alak:1-5)
“Kërkimi i diturisë është obligim për çdo besimtar dhe besimtare” (Muhamedi a.s.)
Muhamedi s.a.v.s. duke e parë gjendjen jo të lakmueshme të mekasëve si nga aspekti njerëzorë, moral, fetarë, social e familjar filloi të vetmohej në shpellën Hira duke medituar thellë, me qëllim të kuptimit të qëllimit të jetës dhe realitetit thelbësorë të saj. Natyrisht kur njeriu nuk ka mundësi ta ndryshojë gjendjen me resurset e veta, shpresa e fundit është të fuqia e Lartëmadhërishmit, dhe kështu Muhamedi s.a.v.s. duke medituar dhe adhuruar Allahun u realizua premtimi se ndihma e Allahut nuk mungon kur dëshirën e përcjell sinqeriteti.Pikërisht në gjendje meditimi, konkretisht në natën e Kadrit të muajit Ramazan, atij ju paraqit meleku i shpalljes Xhibrili a.s. me shpalljen e parë e që ishin pesë ajetet e para të surës së 96 të Kuranit Alak, ajete të cilat mesazhin e parë e kishin “Lexo” dhe nga impresionimi i kuptimit të këtyre pesë ajeteve dhe resurseve motivuese që përmbajnë ato dhe xhelozia pozitive, një dijetarë jo muslimanë kishte thënë, se po t’u ishin shpallur muslimanëve vetëm këto pesë ajete do të ishte e mjaftueshme që muslimanët të jenë kalorësit e diturisë.
Për këtë arsye duke e parë edhe sot gjendjen e muslimanëve në aspetin e organizimit shoqërorë dhe institucional që dita ditës po zhbëhet duke shiquar dhe duke u koncentruar më shumë në interesat private, në aspektin e përsonalitetit të njeriut që poashtu dukshëm është në rënje, në aspektin moralë që morali vlerësohet si i vjetëruar dhe amoraliteti shihet si modernizim, në aspektin social ku nevojtarët gjithnjë e më shumë varfërohen e të pasurit brenda natës pasurohen si dhe në aspektin e dijës dhe edukimit ku rinia çdo ditë e më shumë është e demotivuar, mendova të izolohem nën hijen e ajeteve të para të Kur’anit me shpresë që aty ku resurset tona njerëzore po përfundojnë, të shëndritë në mendjen e besimtarëve ndonjë copëz nga drita e Allahut që na ka dhuruar përmes të Dërguarit të Tij Muhamed Mustafasë përmes zbritjes së Kur’anit Famëlartë dhe praktikës së të përzgjedhurit të tij, pra Muhamedit s.a.v.s. Pas urdhërit të Kur’anit për lexim, pason thënja e Pejgamberit s.a.v.s.: „Kërkimi i diturisë është obligim për çdo musliman dhe muslimane“
Pesë ajetet e para të sures Alak përmbajnë tema dhe mesazhe të rëndësishme për besimtarët, dhe ne do të mudohemi të nxjerrim disa më kryesoret nga to:
- Rëndësia e dijës dhe edukimit
- Krijimi i njeriut
- Roli i mesazhit të Allahut për kthim tek Ai përmes udhëzimit dhe dijës
Në vijim do të mundohemi ta trajtojmë temën e parë për të vazhduar më tej edhe me temat tjera.
Rëndësia e dijës dhe edukimit në Islam
Ajeti fillon me urdhrin e Allahut për të lexuar. Ky urdhër i Allahut për të lexuar tregon rëndësinë e dijes dhe edukimit në Islam. Ky imperativ i përcakton njerëzit për t’u angazhuar në mësim dhe studim, duke përcaktuar vlerën e njohurive dhe shkollimit për të arritur vlera të larta njerëzore dhe morale.
Edukimi në Islam është një nga themelet kryesore të qëndrimit dhe praktikës fetare. Në shkrimet e shenjta të Islamit, kërkesa për dije dhe mësim është e përmendur me rëndësi të veçantë, duke u thelluar në ajetet e Kuranit dhe në thëniet e Profetit Muhamed s.a.v.s. Për besimtarët, edukimi nuk është vetëm një detyrim, por është një rrugë për të arritur më afër Zotit dhe për të përmbushur qëllimin e tyre në këtë jetë dhe në botën tjetër. Në Islam, dija dhe edukimi janë shpallur si udhëzime dhe detyrime themelore të jetës. Profeti Muhamed s.a.v.s. ka thënë: “Kërkojeni diturinë qoft ajo edhe në Kinë”, duke vënë në dukje rëndësinë e gjerësisë së kërkimit të diturisë. Kjo thënie e tij inkurajon besimtarët të përpiqen për dije nëpër çdo kohë dhe në çdo vend.
Edukimi në Islam përfshin jo vetëm njohuritë fetare, por gjithashtu edhe njohuritë e përgjithshme dhe zhvillimin personal. Besimtarët inkurajohen të lexojnë, të mësojnë dhe të studiojnë, duke filluar nga njohuria e Kur‘anit dhe haditheve, deri te shkencat dhe artefaktet e ndryshme. Kjo përqasje e gjerë ndaj edukimit sjell përparim personal dhe moral, duke ndihmuar në zhvillimin e një karakteri të integruar dhe në përmirësimin e shoqërisë në tërësi.
Edukimi në Islam është një proces i vazhdueshëm dhe i përhershëm. Besimtarët inkurajohen të jenë studentë të përhershëm të dijes, duke kërkuar përvojë dhe udhëzim në çdo fushë të jetës së tyre. Përmes edukimit, besimtarët përfitojnë njohuri dhe mësim, duke ndjekur rrugën drejt njohjes së mëtejshme të Zotit dhe të vetvetes.
Ne mund të themi se edukimi në Islam është një detyrim dhe një bekim. Përmes kësaj përqasjeje aktive ndaj dijes, ata arrijnë të përmbushin qëllimin e tyre si njerëz dhe si besimtarë, duke kontribuar në rritjen dhe përparimin e tyre personal dhe në zhvillimin e një shoqërie më të mirë dhe më të udhëzuar nga vlerat islame.
Rëndësia e edukimit për të kuptuarit e fesë
Në Islam, dija dhe udhëzimi janë burime thelbësore për besimtarët në rrugën e tyre të besimit dhe përmirësimit personal. Feja islame i kushton rëndësi të veçantë kërkesës për dije dhe mësim.
Në Kuran, fjala “dije” dhe termat e ngjashëm përmenden shpesh dhe lidhen drejtpërdrejt me besimin dhe praktikën fetare. Ajetet që ftojnë për të lexuar dhe për të përfituar dije janë të shumtë dhe shërbejnë si udhëzim për besimtarët për të shkëlqyer në njohuri dhe për të përmbushur detyrimet e tyre fetare.
Diçka e veçantë në fenë islame është përqendrimi i saj në dije të thellë dhe në njohuritë që ndihmojnë në kuptimin e mëtejshëm të fesë dhe në zgjerimin e mirëkuptimit të Zotit dhe të vullnetit të Tij. Për këtë arsye, tradita islame ka qenë e pasur me shkollime, hulumtime dhe studime teologjike që kanë kontribuar në zhvillimin dhe konsolidimin e përvojave dhe teorive fetare.
Në lidhje me këtë, Profeti Muhamed s.a.v.s. ka thënë: “Kërkojeni diturinë qoft ajo edhe në Kinë”, duke e theksuar rëndësinë e gjerësisë së kërkimit të diturisë, pa marrë parasysh hapsirën gjeografike, vendin dhe kohën. Kjo thënie inkurajon besimtarët të jenë aktiv në kërkimin dhe përhapjen e dijes, duke e shëndërruar atë në një detyrim të përhershëm dhe një rrugë për tu afruar më shumë me Zotin dhe me mësimet e Tij.
Përveç kësaj, në Islam, dija dhe udhëzimi janë shpallur si një mjet për të arritur faljen dhe kënaqësinë e Zotit. Përmes kërkimit të dijes dhe praktikës së mësimdhënies, besimtarët përmirësojnë marrëdhënien e tyre me Zotin dhe përgatiten për jetën në këtë botë dhe për jetën në botën tjetër.
Ne mund të konstatojmë se rëndësija e dijës për të kuptuarit e fesë, praktikimit të saj si dhe ndërtimit të qëndrimit të besimit islam është thelbësore. Përmes kërkesës për dije dhe mësim, besimtarët përmirësojnë lidhjen e tyre me Zotin dhe me fenë e tyre, duke u nxitur për të përmbushur qëllimin e tyre si njerëz dhe si besimtarë. Duke u përqendruar në rritjen dhe përparimin e dijes së tyre fetare, ata kontribuojnë në ndërtimin e një shoqërie më të ndritur dhe më të udhëzuar nga vlerat dhe mësimet e Islamit.
Rëndësija e dijës në formimin përsonal dhe moral
Kërkesa për kërkim të diturisë nxit ngritjen dhe formimin personal dhe moral të individëve. Nëpërmjet edukimit dhe mësimit, besimtarët janë në gjendje të zhvillojnë aftësitë e tyre intelektuale dhe të rrisin vetëdijen e tyre mbi normat morale dhe vlerat islame.
Hadithi i Profetit Muhamed s.a.v.s. , ku thotë “Kërkojeni diturinë qoft ajo edhe në Kinë”, është një ftesë universale për përparimin intelektual dhe moral të çdo besimtari. Kjo thënie shpreh rëndësinë e përhershme të kërkimit të diturisë, pa marrë parasysh vendin ose kohën. Në fakt, ky udhëzim përcakton se kërkesa për dije nuk duhet të kufizohet në një sferë të caktuar, por duhet të shtrihet nëpër të gjitha dimensionet e jetës.
Në Islam, përparimi dhe formimi personal dhe moral është një qëllim i rëndësishëm për besimtarët. Përparimi personal përfshin zhvillimin e karakterit, forcimin e aftësive personale dhe arritjen e qëllimeve individuale. Në të njëjtën kohë, përparimi moral përfshin zhvillimin e një karakteri të mirë dhe të sinqertë, duke u bazuar në vlerat islame të drejtësisë, mëshirës, dashurisë dhe përkushtimit ndaj të mirës.
Në rrugën drejt përparimit personal dhe moral, kërkesa për dije luan një rol thelbësor. Për të përparuar në një shoqëri të ndryshme dhe për të bërë një ndikim pozitiv në botë, besimtarët duhet të kenë njohuri të thella dhe të përhapin dijen e tyre me të tjerët. Kjo përfshin përqendrimin në mësim dhe studim, si dhe ndarjen e njohurive me të tjerët për të kontribuar në rritjen e dijes së përgjithshme dhe në përparimin e shoqërisë.
Në të njëjtën kohë, përparimi personal dhe moral në Islam përfshin edhe praktikën e vlerave islame në jetën e përditshme. Besimtarët inkurajohen të jenë të përkushtuar ndaj praktikës së lutjes, bamirësisë, sinqeritetit dhe përmbushjes së detyrave të tyre fetare. Përparimi moral është i lidhur ngushtë me praktikën e këtyre vlerave nëpërmjet sjelljes dhe veprimeve të tyre të përditshme.
Duke kërkuar dije dhe duke u përqendruar në vlerat islame, besimtarët mund të zhvillojnë një karakter të fortë dhe të ndritshëm, duke kontribuar në përparimin e tyre personal dhe në ngritjen e shoqërisë në tërësi. Në këtë rrugë drejt përparimit, kërkimi i dijes dhe praktika e vlerave islame janë dy dimensione themelore që i udhëheqin besimtarët drejt një jetë dinjitoze dhe të lumtur.
Rëndësija e dijës në ngritjen e përgjegjësisë ndaj komunitetit
Besimtarët kanë përgjegjësi ndaj komunitetit të tyre për të përhapur dijen dhe për të ndihmuar në krijimin dhe zhvillimin e një mjedisi të dijës dhe mësimit. Prandaj edhe prej tyre kërkohet një qasje aktive për të kontribuar në ngritjen e diturisë së përgjithshme dhe në përhapjen e vlerave njerëzore dhe fetare në shoqëri.
Thënja e Pejgamberit s.a.v.s. „Kërkojeni diturinë qoft ajo edhe në Kinë“ si nxitje për të kërkuar dije nuk është vetëm një thirrje për përparimin personal dhe intelektual, por gjithashtu një thirrje për të kontribuar në përparimin dhe mirëqenien e komunitetit. Në Islam, përgjegjësia ndaj komunitetit është një nga detyrimet kryesore të besimtarit, dhe kjo përfshinë angazhimin aktiv në ndërtimin e një shoqërie të mirë dhe të udhëzuar nga vlerat islame, si dhe institucioneve të saj që në formë profesionale kujdesën për të.
Përgjegjësia ndaj komunitetit përfshin pjesëmarrjen aktive në aktivitete dhe shërbime që përfitojnë të gjithë anëtarët e shoqërisë. Kjo mund të përfshijë ndihmën e nevojtarëve, dhurimin e kohës dhe burimeve për projekte bamirëse, dhe kontributin në ngritjen e ndërgjegjësimit dhe të vetëdijes në komunitet për çështje të rëndësishme shoqërore dhe fetare.
Në lidhje me këtë, Profeti Muhamed s.a.v.s. ka thënë: “Kushdo që i ndihmon një besimtari tjetër në një nevojë të tij, Allahu do ta ndihmojë atë kur ai ka nevojën”. Ky hadith thekson rëndësinë e solidaritetit dhe ndihmës së njëri-tjetrit në komunitet, duke shtuar se ajo që bën për të mirën e njëri-tjetrit, Allahu do ta shpërblejë atë në kohën kur ai është i nevojshëm për të.
Përgjegjësia ndaj komunitetit në Islam është një shprehje e dashurisë dhe përkujdesjes ndaj të tjerëve. Besimtarët inkurajohen të jenë të ndjeshëm ndaj nevojave të fqinjëve të tyre dhe të japin ndihmën dhe mbështetjen e tyre në çdo rast. Nëpërmjet kontributit të tyre në mirëqenien e komunitetit, besimtarët bëjnë jo vetëm një ndryshim pozitiv në jetën e të tjerëve, por gjithashtu rrisin faljen, mëshirën dhe kënaqësinë e Zotit.
Thënë shkurt, përgjegjësia ndaj komunitetit në Islam është një detyrim i rëndësishëm për besimtarët. Duke ndjekur urdhërimin e Profetit Muhamed s.a.v.s. për të kërkuar dije dhe duke kontribuar në përparimin dhe mirëqenien e komunitetit, ata bëhen agjentë të ndryshimit pozitiv dhe dëshmojnë dashurinë dhe përkujdesjen e tyre ndaj të tjerëve. Nëpërmjet përpjekjeve të tyre të përbashkëta dhe solidaritetit të tyre, ata ndërtojnë një shoqëri më të mirë dhe më të udhëzuar nga vlerat dhe mësimet e Islamit.
Të kontribuosh për ngritjen e ndërgjegjëjes dhe përgjegjësisë kolektive nuk mjaftonë vetëm angazhimi për të mirë, por edhe pengimi i dëmtuesve të interesave shoqërore. Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ndihmoje vëllaun tënd zullumbërës dhe atë që i bëhet zullum“ Kur ai u pyet se është për ne e qart ta ndihmojmë atë që i bëhet zullum, por nuk e kuptojmë si ta ndihmojmë zullumbërësin? Ai u tha: „Duke e penguar atë të bëjë edhe më tej zullum“ Kështu që shpesh në shoqërit muslimanë në shenjë të respektit fetarë në vend që të pengohet zullumbërësi, ai nderohet në kurriz të interesave shoqërore. E kjo mund të evitohet vetëm me ngritjen e personalitetit të fortë fetarë, kurse persoanliteti ndërtohet në baza të dijës, siç u përmend edhe më lartë.
Përfundimisht nga urdhëri i Allahut xh.sh. në Kur’an dhe përmes Muhamedit s.a.v.s në hadithe për kërkimin e dijës na jepen mesazhet vijuese:
- O njeri! Urdhërohesh të lexosh, të shprehësh dhe të përhapësh dijen, sepse në dije është fuqia dhe ndriçimi për shpirtin tënd. Në fjalët e Mia gjen rrugën për të ardhmen tënde, për të kuptuar më mirë veten tënde dhe për të kuptuar qëllimin tim për ty.
- Lexo dhe përfito nga fjalët e Mia, sepse në secilin varg gjendet një udhëzim për jetën tënde. Ndriço mendjen tënde me dije dhe kupto vlerën e fjalëve të Mia, sepse në dije gjen forcën për të përballuar sfidat e jetës dhe për të udhëhequr në rrugën e drejtë.
- Mos harroni se unë jam burimi i çdo dije të vërtetë dhe burimi i dritës për shpirtin tënd. Prandaj, ktheje veten tënde tek fjalët e Mia për udhëzim dhe mësim, dhe rrëfeju të tjerëve ato që ke mësuar, për të ndarë dritën dhe dijen me botën përreth teje.
- Kështu, në rrugën e leximit dhe studimit të fjalëve të Mia, gjen lumturinë dhe qetësinë për shpirtin tënd, dhe gjen mënyrën për të shërbyer dhe për të kuptuar qëllimin Tim për ty në këtë jetë dhe në botën tjetër.”
- Mos e kufizo veten në leximin e vetëm fjalëve të Mia, por shtrije mendjen tënde për të përfituar nga shkencat dhe dijet tjera. Lexo historinë e njerëzve të mëparshëm dhe përfito nga përvoja e tyre, për të kuptuar më mirë rrugën tënde në këtë jetë dhe për të parë se si të bëhesh një shembull i mirë për të tjerët.
- Përpiqu të jesh një student i përhershëm, duke kërkuar dije dhe udhëzim në çdo hap të jetës tënde. Dhe në rrugën e dijes dhe studimit, gjen lumturinë dhe qetësinë për shpirtin tënd, dhe gjen forcën për të përmbushur qëllimet dhe detyrat që Unë kam vendosur për ty.”
